SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH BÌNH PHƯỚC

CUỘC THI THIẾT KẾ BÀI GIẢNG E- LEARNING

NĂM HỌC 2016 - 2017

Tên bài dạy : CHIỀU TỐI ( MỘ )

Môn học : Ngữ văn, lớp 11

Nhóm tác giả : MAI THỊ HOA

       TẠ CÔNG DIỄM KIỀU

          PHẠM THỊ THẠCH

Đơn vị : Trường THPT Chu Văn An

Email: maithoa@thptchuvananbp. edu. vn

NGỮ VĂN 11, TẬP 2

CHIỀU TỐI (MỘ)

HỒ CHÍ MINH

              CHIỀU TỐI

MỤC TIÊU BÀI HỌC

                            Giúp học sinh:

1. Về kiến thức:

     - Cảm nhận được bức tranh thiên nhiên và bức tranh cuộc sống con người trong bài thơ.

     - Vẻ đẹp tâm hồn thơ Hồ Chí Minh: dù trong hoàn cảnh khắc nghiệt đến đâu vẫn luôn hướng về ánh sáng, sự sống và tương lai.

     - Hiểu được vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại của bài thơ.

2. Về kỹ năng: Rèn kỹ năng phân tích tác phẩm thơ trữ tình

3. Về tình cảm: củng cố thêm lòng yêu thiên nhiên , yêu cuộc sống lao động của con người, bồi đắp thêm tinh thần lạc quan, yêu đời.

              CHIỀU TỐI

ĐỀ MỤC BÀI HỌC

      I. TÌM HIỂU CHUNG

           1. Xuất xứ

           2. Thể loại

           3. Đề tài

      II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

           1. Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

           2. Hai câu sau : Bức tranh sinh hoạt của con người

      III. TỔNG KẾT

           1. Nghệ thuật

           2. Nội dung

                    CHIỀU TỐI

TÌM HIỂU CHUNG

Xuất xứ

      - Mùa thu năm 1942, trên đường Bác chuyển lao từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà lao Thiên Bảo ( Quảng Tây - Trung Quốc )

      - Là bài thơ thứ 31 trong 134 bài thơ của tập Nhật kí trong tù

I.

1.

Bản đồ đường chuyển lao của Bác qua các nhà tù Tưởng Giới Thạch ở Quảng Tây - Trung Quốc

                    CHIỀU TỐI

TÌM HIỂU CHUNG

Thể loại: Thất ngôn tứ tuyệt

I.

2.

                    CHIỀU TỐI

TÌM HIỂU CHUNG

Đề tài

Thể hiện ngay trong nhan đề : Chiều tối

I.

3.

 Bút tích: "Ngục trung Nhật ký"

                    CHIỀU TỐI

Phiên âm

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,

Cô vân mạn mạn độ thiên không;

Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,

Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.

Mộ

Dịch thơ

Chiều tối

Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,

Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;

Cô em xóm núi xay ngô tối,

Xay hết lò than đã rực hồng.

                    CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1.

II.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ

Cô vân mạn mạn độ thiên không

Dịch thơ:

  Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ

  Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không

    Câu hỏi 1 : Bức tranh thiên nhiên được vẽ lên bằng những hình ảnh nào ?

                    CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1.

II.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

* Hình ảnh:

- Hình ảnh cánh chim chiều:

+ Trong thơ ca cổ phương Đông: biểu tượng cho buổi chiều tà.

+ Chim mỏi : mang tâm trạng con người.

Có sự hòa hợp cảm thông giữa hồn người và thiên nhiên

+ Chim về rừng: gắn bó với hiện thực và đời sống

Quan niệm về cái đẹp ở phía sự sống.

                    CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1.

II.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

* Hình ảnh:

+ Chòm mây lẻ loi : gợi buồn

- Một chòm mây .

+ Lững lờ trôi : thư thái, nhẹ nhàng.

+ Giữa tầng không : không gian cao rộng, tĩnh lặng.

Hình ảnh thơ vừa miêu tả không gian vừa lột tả tâm trạng.

    Câu hỏi 2 : Bức tranh thiên nhiên được vẽ ra bằng những biện pháp nghệ thuật nào ?

                    CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1.

II.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

* Nghệ thuật:

- Lối chấm phá cổ điển gợi cảnh bao la, thoáng đãng nhưng buồn

- Bút pháp tả cảnh ngụ tình mở ra bức tranh tâm trạng.

Màu sắc cổ điển.

              CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

1.

II.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

* Tiểu kết:

- Hai câu thơ là bức tranh thiên nhiên đậm phong vị Đường thi.

- Qua đó hiện lên hình ảnh nhân vật trữ tình: yêu thiên nhiên, ung dung, tự tại, lạc quan vượt lên trên hoàn cảnh và có khát vọng tự do.

- Tâm hồn tinh tế, nhạy cảm.

              CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

2.

II.

Hai câu cuối : Bức tranh sinh hoạt

Sơn

thôn

thiếu

nữ

ma

bao

túc

Bao

túc

ma

hoàn

lô

dĩ

hồng

Cô

em

xóm

núi

xay

ngô

tối

Xay

hết

lò

than

đã

rực

hồng

    Câu hỏi 3: Em hãy nhận xét về sự thay đổi thời gian, không gian trong bức tranh Chiều tối ở hai câu cuối :

    - Thời gian : từ (1) đến (2)

    - Không gian : từ (3)xuống (4)

    Theo em trung tâm của bức tranh Chiều tối là hình ảnh nào ?

              CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

2.

II.

Hai câu cuối : Bức tranh sinh hoạt

* Hình ảnh:

- Thiếu nữ xay ngô.

+ Trẻ trung, khỏe khoắn, sống động.

+ Điệp đầu và điệp cuối : gợi lên vòng quay mải miết của chiếc cối xay ngô và sự cần mẫn của cô gái.

+ Nét hiện đại: vượt khỏi hình ảnh quen thuộc để gợi tả cuộc sống lao động cần mẫn, bình dị.

Quan niệm: cái đẹp ở cuộc sống lao động.

              CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

2.

II.

Hai câu cuối : Bức tranh sinh hoạt

* Hình ảnh:

- Lò than rực hồng khi ngô đã xay xong : sự ấm cúng, sum họp của cuộc sống gia đình.

- Từ hồng trong hình ảnh lò than rực hồng.

Từ hồng là nhãn tự tự của bài thơ. Chấm lửa đỏ ấy đã mang lại thần sắc cho toàn cảnh, đem lại niềm vui và sức mạnh cho người tù đang cất bước trên đường xa.

+ Màu hồng của lò than.

+ Thể hiện sự vận động của thời gian từ chiều đến tối.

+ Là sắc hồng của tâm trạng lạc quan, của trái tim nhân ái ở người tù cách mạng.

              CHIỀU TỐI

ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

2.

II.

Hai câu cuối : Bức tranh sinh hoạt

* Nghệ thuật :

    - Sử dụng thi pháp cổ điển: lấy ánh sáng để tả bóng tối, lấy không gian gợi thời gian, lấy cảnh tả tình.

    - Hình tượng thơ luôn vận động theo chiều hướng đi từ : bóng tối ra ánh sáng, buồn đến vui, cô đơn đến ấm áp

* Tiểu kết:

     - Hai câu thơ là bức tranh mang đậm hơi thở cuộc sống qua bút pháp tả thực.

    - Qua đó hiện lên hình ảnh nhân vật trữ tình luôn hướng về sự sống với tấm lòng ấm áp tình người.

Tinh thần hiện đại của bài thơ.

              CHIỀU TỐI

TỔNG KẾT

1.

III.

Nghệ thuật

- Kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại:

    + Chất cổ điển: thể hiện ở thể loại, hình ảnh, bút pháp miêu tả thiên nhiên, phong thái của nhân vật trữ tình.

    + Chất hiện đại: thể hiện ở việc miêu tả con người như là trung tâm của bức tranh. Ở sự vận động hướng về sự sống, ánh sáng của hình tượng thơ, ở nghị lực, ý chí của nhân vật trữ tình.

- Từ ngữ cô đọng, hàm xúc.

- Thủ pháp đối lập, điệp liên hoàn.

              CHIỀU TỐI

TỔNG KẾT

2.

III.

Nội dung

     Bài thơ tả cảnh chiều tối qua đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách nghệ sĩ - chiến sĩ Hồ Chí Minh: yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc sống; kiên cường vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt, luôn ung dung tự tại và lạc quan trong mọi cảnh ngộ đời sống.

              CHIỀU TỐI

I.

TÓM TẮT BÀI HỌC

TÌM HIỂU CHUNG

II.

ĐỌC - HỂU VĂN BẢN

1.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

* Hình ảnh:

- Hình ảnh cánh chim chiều:

+ Trong thơ ca cổ phương Đông: biểu tượng cho buổi chiều tà.

+ Chim mỏi : mang tâm trạng con người.

Có sự hòa hợp cảm thông giữa hồn người và thiên nhiên.

+ Chim về rừng: gắn bó với hiện thực và đời sống.

Quan niệm về cái đẹp ở phía sự sống.

              CHIỀU TỐI

I.

TÓM TẮT BÀI HỌC

TÌM HIỂU CHUNG

II.

ĐỌC - HỂU VĂN BẢN

1.

Hai câu đầu : Bức tranh thiên nhiên

* Nghệ thuật:

- Lối chấm phá cổ điển gợi cảnh bao la, thoáng đãng nhưng buồn.

- Bút pháp tả cảnh ngụ tình mở ra bức tranh tâm trạng.

Màu sắc cổ điển.

              CHIỀU TỐI

I.

TÓM TẮT BÀI HỌC

TÌM HIỂU CHUNG

II.

ĐỌC - HỂU VĂN BẢN

2.

Hai câu cuối : Bức tranh sinh hoạt

* Hình ảnh:

     - Thiếu nữ xay ngô: Trẻ trung, khỏe khoắn, sống động.

     - Lò than rực hồng khi ngô đã xay xong : sự ấm cúng, sum họp của cuộc sống gia đình.

     - Từ hồng trong hình ảnh lò than rực hồng.

          + Màu hồng của lò than.

          + Thể hiện sự vận động của thời gian từ chiều đến tối.

          + Là tâm hồn lạc quan, của trái tim nhân ái ở người tù cách mạng.

          Từ hồng là nhãn tự tự của bài thơ. Chấm lửa đỏ ấy đã mang lại thần sắc cho toàn cảnh, đem lại niềm vui và sức mạnh cho người tù đang cất bước trên đường xa.

              CHIỀU TỐI

I.

TÓM TẮT BÀI HỌC

TÌM HIỂU CHUNG

II.

ĐỌC - HỂU VĂN BẢN

2.

Hai câu cuối : Bức tranh sinh hoạt

* Nghệ thuật:

    - Sử dụng thi pháp cổ điển: lấy ánh sáng để tả bóng tối, lấy không gian gợi thời gian, lấy cảnh tả tình.

- Hình tượng thơ luôn vận động theo chiều hướng đi từ : bóng tối ra ánh sáng, buồn đến vui, cô đơn đến ấm áp .   Tinh thần hiện đại của bài thơ.

              CHIỀU TỐI

I.

TÓM TẮT BÀI HỌC

TÌM HIỂU CHUNG

II.

ĐỌC - HỂU VĂN BẢN

III.

TỔNG KẾT

1. Nghệ thuật

 - Kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ điển và hiện đại.

 - Từ ngữ cô đọng, hàm xúc.

       - Thủ pháp đối lập, điệp liên hoàn.

2. Nội dung

     Bài thơ tả cảnh chiều tối qua đó thấy được vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách nghệ sĩ - chiến sĩ Hồ Chí Minh: yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc sống; kiên cường vượt lên hoàn cảnh khắc nghiệt, luôn ung dung tự tại và lạc quan trong mọi cảnh ngộ đời sống.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Sách giáo khoa Ngữ văn 11, tập 2- cơ bản

2. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kỹ năng môn Ngữ văn11, NXB Giáo dục.

3. Tập thơ " Nhật kí trong tù" .

4. https://www. Youtube. Com.

5. http://thuvienvan.com

TRÂN TRỌNG CẢM ƠN

VÀ KÍNH CHÚC SỨC KHỎE

QUÝ THẦY CÔ

VÀ CÁC EM!